काठमाडौँ। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मस्कोका दुई प्रमुख तेल कम्पनीमाथि प्रतिबन्ध लगाएपछि भारतीय राज्य–समर्थित रिफाइनरी एचपीसीएल–मित्तल एनर्जी लिमिटेड (एचएमईएल) ले रुसी कच्चा तेल खरिद स्थगित गरेको जानकारी दिएको छ। कम्पनीले सो निर्णय संयुक्त राज्य अमेरिका, युरोपेली संघ (ईयू) र बेलायतले रुसबाट तेल आयातमा नयाँ प्रतिबन्ध घोषणा गरेलगत्तै लिएको बताएको छ।

स्टिल व्यवसायी लक्ष्मी निवास मित्तल र राज्य–स्वामित्वको हिन्दुस्तान पेट्रोलियम कर्पोरेसन लिमिटेड (एचपीसीएल) बीचको संयुक्त लगानीमा स्थापित एचएमईएलले हाल जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘रुसी कच्चा तेलको थप खरिद अस्थायी रूपमा स्थगित गर्ने निर्णय गरिएको छ।’

एचएमईएलको व्यापारिक गतिविधि भारत सरकारको नीति र राष्ट्रिय ऊर्जा सुरक्षासँग पूर्ण रूपमा सुसंगत रहेको पनि उसले उल्लेख गरेको छ।

राष्ट्रपति ट्रम्पले भारतमाथि लगाइएको आयात शुल्क बढाएर ५० प्रतिशत पुर्‍याएपछि गत अगस्टमा वासिङ्टन र नयाँदिल्लीबीचको सम्बन्धमा तिक्तता उत्पन्न भएको थियो। अमेरिकी अधिकारीहरूले भारतले मस्कोबाट छुटमा तेल किनेर अप्रत्यक्ष रूपमा युक्रेनमा रुसको युद्धलाई सहयोग गरिरहेको आरोप लगाएका थिए। ट्रम्पले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सम्भावित अमेरिकी व्यापार सम्झौताका सर्तहरूअन्तर्गत आफ्नो रुसी तेल आयात घटाउने सहमति जनाएको दाबी गरेका छन्। तर, भारत सरकारको तर्फबाट सो दाबीको पुष्टि भएको छैन।

यसैबीच, रुसी तेलको अर्को प्रमुख भारतीय क्रेता रिलायन्स इन्डस्ट्रिजले पनि वासिङ्टन र ईयूका ताजा प्रतिबन्धहरूको प्रभाव मूल्यांकन भइरहेको जनाएको छ। कम्पनीका प्रवक्ताले भनेका छन्, ‘हामी युरोपमा परिष्कृत पेट्रोलियम उत्पादनहरूको आयातसम्बन्धी ईयूका निर्देशिका तथा भारत सरकारका दिशानिर्देशहरूको पूर्ण पालना गर्नेछौँ।’

ईयूले सन् २०२६ को अन्त्यसम्ममा रुसबाट तरल प्राकृतिक ग्यास (एलएनजी) आयातमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरिसकेको छ। रिलायन्सले आफ्नो ‘परीक्षित र विविधीकृत कच्चा तेल स्रोत रणनीति’ का माध्यमबाट घरेलु र निर्यात दुवै बजारका आवश्यकताहरू पूरा गर्न र रिफाइनरी सञ्चालनलाई स्थिर राख्ने विश्वस्तता व्यक्त गरेको छ।

लन्डनस्थित फाइनान्सियल टाइम्सले बुधबार प्रकाशित गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनअनुसार एचएमईएलले विगतमा त्यस्ता रुसी तेलका ढुवानीहरू प्राप्त गरेको थियो, जसमा प्रयोग भएका केही जहाजहरू पछि अमेरिका र ईयूको प्रतिबन्ध सूचीमा थिए। तर कम्पनीले ती जहाज आफैँले भाडामा नलिएको र सम्पूर्ण ढुवानी शृंखलामा आफ्नो सीमित दृश्यता रहेको स्पष्टीकरण दिएको छ।

एचएमईएलले थप स्पष्ट गर्दै भनेको छ, ‘भारतमा कच्चा तेल पुर्‍याउने जहाजहरू डेलिभरीको समयमा अमेरिकी प्रतिबन्धको अधीनमा परेका थिएनन्।’

विश्वका सबैभन्दा ठूलो कच्चा तेल आयातकर्ता देशमध्ये पर्ने भारत आफ्नो कुल तेल आवश्यकताको करिब ८५ प्रतिशतभन्दा बढी विदेशी स्रोतबाट प्राप्त गर्दछ। परम्परागत रूपमा मध्यपूर्वी उत्पादकहरूमाथि निर्भर भारतले सन् २०२२ देखि पश्चिमी राष्ट्रहरूले रुसमाथि लगाएका प्रतिबन्धहरूका बीच मस्कोको छुटमा उपलब्ध कच्चा तेल खरिद गर्दै आएको थियो।